Ta strona korzysta z plików cookie. Musisz zaakceptować zgodę na ich używanie klikając tutaj

Jak tłumaczyć tytuły ustaw na j.polski i na j.obcy?

marzec 25, 2021 · Autor wpisu: · Zostaw komentarz
Tematyka: egzamin pisemny, wiedza prawnicza 

Wiem z doświadczenia, że samodzielne tłumaczenie tytułów ustaw przysparza wiele problemów.

W praktyce tłumacze często korzystają z gotowców. Na rynku wydawniczym można bowiem nabyć tłumaczenia wielu polskich ustaw i kodeksów.

Trzeba jednak pamiętać, że tłumaczenie polskiego kodeksu/ustawy na j.obcy nie ma charakteru wiążącego.  Obowiązuje tylko ustawa. Przekład jest tylko przekładem.

Tłumaczenie aktu normatywnego  to zawsze czyjaś propozycja, lepsza lub gorsza. Idealnej wersji nie ma, a techniki z których korzysta tłumacz oraz sposób, w jaki dokonuje wyboru ekwiwalentów to zawsze jego indywidualy wybór, z którym można się zgodzić lub nie.

Konwencja jezyka docelowego

Jak tłumaczyć tytuły ustaw? Czy wyrazy w tytule ustawy tłumaczymy po kolei? A może kolejność jest obojętna? Czy są tutaj jakieś zasady? A jeżeli tak, to jakie?

Zasada jest taka, że przekładając tytuły ustaw należy uwzględnić konwencję języka docelowego. Przekład ma bowiem funkcjonować w świecie, w którym obowiązuje konwencja języka B.

Zasady tłumaczenia na j.obcy

W krajach anglosaskich przykładem konwencji jest umieszczanie w tytule ustawy tylko roku jej uchwalenia np. The Companies Act 2006.  W Polsce natomiast w tytule ustawy stosuje się pełne daty dzienne.

Tłumacząc tytuł ustawy na j.angielski najlepiej wprowadzić datę za pomocą przyimka ‘of,’ na przykład:

PL Ustawa z dnia 29 września 1994 o rachunkowości

EN The Accounting Act of September 29 1994.

Dodatkowo, gdy sporządzamy tłumaczenie poświadczone, należy dodać, że jest to ustawa polska. Warto także w kwadratowych nawiasach umieścić źródłowy tytuł ustawy:

The Polish Accounting Act of September 29 1994 [Ustawa z dnia 29 września 1994 o rachunkowości]

Ogólna zasada jest taka, że tłumacząc tytuł ustawy na j.angielski dostosowujemy się do konwencji anglosaskiej, czyli:

  • odwracamy szyk wyrazów
  • eliminujemy z niego przyimki
  • wszystkie rzeczowniki, przymiotniki, czasowniki i zaimki piszemy dużą literą

Oczywiście nie zawsze jest to możliwe. Niektóre polskie ustawy mają bowiem bardzo długie tytuły. W takim przypadku tłumaczymy: the Act on [tytuł] of [data].

Zasady tłumaczenia na j.polski

Gdy z kolei  tłumaczymy tytuł angielskiej/niemieckiej ustawy na j.polski, to dostosowujemy przekład do konwencji obowiązującej w j.polskim.

W Polsce konwencję dla polskich aktów normatywnych wyznaczają ‘Zasady techniki prawodawczej’, które określają reguły konstruowania aktów normatywnych przez legislatorów. Poniżej paragraf 16  Zasad techniki prawodawczej.

[Konstrukcja tytułu ustawy]

W tytule ustawy w oddzielnych wierszach zamieszcza się:

  • oznaczenie rodzaju aktu;
  • datę ustawy;
  • ogólne określenie przedmiotu ustawy

Zasada jest więc taka, że datę w tytule polskiej ustawy umieszcza się przed określeniem jej przedmiotu, na przykład:

Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

W Niemczech natomiast obowiązuje inna konwencja. Datę w tytule niemieckiej ustawy umieszcza się po określeniu jej przedmiotu:

Gesetz gegen unlauteren Wettbewerb in der Fassung der Bekanntmachung vom 3. März 2010

Przekładając tytuł  ustawy na j.polski lub j.niemiecki, tłumacz musi pamiętać o zmianie konwencji.  Jak już wspomniałam wcześniej, w tytule ustawy należy uwzględnić konwencję języka docelowego. Przekład ma bowiem funkcjonować w świecie, w którym obowiązuje konwencja języka B.

Na zakończenie, tytułem ciekawostki,  warto dodać, że w Niemczech tytuł ustawy może występować w trzech postaciach: pełnego tytułu, tytułu skróconego oraz skrótu. Pełna postać tytułu jest obligatoryjnym elementem tekstu każdej niemieckiej ustawy, skrócone tytuły tworzy się z myślą o powoływaniu danego aktu w innych aktach, zaś skróty – z myślą o powoływaniu danego aktu w bazach danych, piśmiennictwie prawniczym i w orzecznictwie sądowym.

……

Załącznik do Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 20.06.2002 r.  w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”

A. Malinowski, Błędy formalne w tekstach prawnych, Warszawa, 2020

B. Kwiatkowska, G.Wierczyński, (tłum.), Niemiecki podręcznik techniki prawodawczej, Gdańsk, 2016

L.Berezowski, Jak czytać, rozumieć i tłumaczyć dokumenty prawnicze i gospodarcze? Podręcznik dla tłumaczy języka angielskiego, Warszawa, 2018

 

(Visited 5 239 times, 4 visits today)

Komentarze